Ekō – Japan in twee beeldverhalen is van 5 maart tot en met 30 augustus 2026 te zien.

Het Scheepvaartmuseum presenteert vanaf 5 maart 2026 de tentoonstelling Ekō – Japan in twee beeldverhalen. In deze parallelvertelling resoneren vroege foto’s van Japan uit de eigen collectie, onder anderen van Felice Beato, in het eigentijdse werk van fotograaf en beeldend kunstenaar Anaïs López.  

Fotografie komt in Japan tot bloei nadat het land in 1859 zijn havens opent voor internationale handel. Als toegangspoorten naar voor het Westen nog onbekende gebieden, zijn juist havenplaatsen onlosmakelijk met fotografie verbonden. De foto’s die de Nederlandse consul Dirk de Graeff van Polsbroek (1833-1916) er dan verzamelt, behoren tot de oudste van Japan. De Graeff fotografeert zelf niet, maar is onmisbaar voor de meest invloedrijke buitenlandse fotograaf van dat moment: Felice Beato (1832-1909). Vanuit een Europees perspectief creëert de Brits-Italiaanse Beato een zorgvuldig geënsceneerd beeld van Japan, dat aansluit bij de verwachtingen van een Westers publiek. Tekenen van de groeiende modernisering houdt Beato bewust buiten beeld. Door de verspreiding en herhaling van zijn beelden ontstaat een visuele blauwdruk van een zogenaamd exotisch land. Die blauwdruk beïnvloedt fotografen en kunstenaars tot op de dag van vandaag. 

Als kunstenaar Anaïs López in 2016 naar Japan gaat, reist ook zij onbewust met Beato’s beelden in haar hoofd. Op zoek naar de gouden schildpad Kami volgt López de Kamo-rivier en trekt ze de bergen in. De beelden van Beato weerklinken in haar fotografie als een echo (Ekō) uit een ver verleden. Tijdens haar zoektocht laat ze zich inspireren door een Japanse kunstenaar en eeuwenoude technieken, waarna zich een nieuwe beeldtaal ontvouwt. In de Schildpad en de Monnik keert López de blik naar binnen in een gelaagde vertelling over rouw, de drift om de natuur te beheersen en de magie van verbeelding. 

De ​​consul en de fotograaf 

In de tentoonstelling zijn de drie fotoalbums te zien die Dirk de Graeff van Polsbroek naliet van zijn tijd in Japan (collectie Het Scheepvaartmuseum). Daartussen bevinden zich het oudste door Beato in Japan vervaardigde album (1863) en een voorloper van zijn bekende Photographic Views of Japan – albums met souvenirfoto’s die hij vanaf 1868 op de markt bracht. Beato werkte samen met Japanse experts uit (blokdruk)ateliers, die de foto’s handmatig inkleurden. Deze praktijk bouwde voort op bestaande Japanse beeldtradities.  

De foto’s in de albums van De Graeff zijn van grote cultuurhistorische waarde. Ze zijn vervaardigd tijdens de bakumatsu, de periode waarin Japan in snel tempo transformeerde van feodale staat naar modern keizerrijk. De albums van De Graeff fungeren als primaire bron voor het onderzoek naar de vroege fotografie in Japan. In de tentoonstelling belicht het museum de rol die de Nederlandse diplomaat zélf had in de totstandkoming van deze vroege beelden.  

Anaïs López – de Schildpad en de Monnik 

Parallel is het werk van Anaïs López (1981) uit de Schildpad en de Monnik te zien. Aan de hand van fotografie gecombineerd met bijzondere druktechnieken, zoals gyotaku en fotopolymeer etsen, neemt López bezoekers mee op een bijzondere reis. 

López  maakt multimediale vertellingen op het snijvlak van fictie en documentaire, waarbij ze vanuit een persoonlijk verhaal universele thema’s aansnijdt. Bij ieder project dompelt de geboren verhalenverteller zich onder in intensief onderzoek, die ze vervolgens vertaalt naar een gelaagde en beeldende vertelling. Ze neemt haar toeschouwers mee naar fabelachtige werelden, die vaak dichter bij de waarheid liggen dan op het eerste gezicht lijkt. López wordt gezien als een pionier in haar vakgebied en won met haar werk prijzen in binnen- en buitenland. Zo werd De Migrant genomineerd voor een Gouden Kalf en won het de DirectorsNL Award voor Digital Storytelling en de Zilveren Camera Prijs voor Storytelling.  

Van de Schildpad en de Monnik verscheen een gelijknamig kunstenaarsboek. Te koop in het Scheepvaartmuseum en online.

Praktische informatie
De tentoonstelling Ekō – Japan in twee beeldverhalen is van 5 maart 2026 tot en met 30 augustus 2026 te zien in Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.

Het Scheepvaartmuseum
Kattenburgerplein 1, 1088 KK, Amsterdam
Openingstijden 10.00 – 17.00 uur
Entreeprijzen en bestellen van tickets: http://www.hetscheepvaartmuseum.nl

De Schildpad en de Monnik is geproduceerd door Prospektor